وقتی به کانال یوتیوب سر زده می شود، ویدیو های زیاد از گروه طالبان به چشم می خورد. این کانال ها بیشتر در پی نشان دادن یک تصویر مثبت و دیدگاه خوشایند در بارۀ افغانستان است که می‌تواند توجه میلیون‌ها بازدید کنندهٔ آنلاین را به خود جلب کند.
صدای آزادی، کابل: همزمان با روز جهانی آزادی مطبوعات، افغانستان شاهد سقوط رسانه های آزاد و افزایش کانالهای یوتیوب در تبلیغ از گروه طالبان است. طالبانی که مخالف رسانه هستند با یک شرط اجازه میدهند که افراد در یوتیوب تولید محتوا کنند و آن اینکه مالک کانال یوتیوب باید تصویر مثبت از افغانستان زیر اداره طالبان نشان دهند به سود این گروه برنامه بسازند. آنهم پس از گرفتن جواز از وزارت اطلاعات و فرهنگ این گروه.
با محدود شدن فعالیت رسانه‌ها، محتوای ثبت شده در داخل افغانستان برای شهروندان خارج از افغانستان جذاب شده است که تلاش میکنند تا از وضعیت داخلی کشور آگاه شوند. و همچنین بخشی از دلتنگی‌های زندگی در غربت خود را رفع کنند، همین دلیل تولید کنندگان محتوا در داخل کشور را تشویق می‌کند تا در بخش‌های مختلف ویدیو نشر کنند.
طالبان نیز با درک همین وضیعت که اکثر افغانهای خارج نشین برنامه های یوتیوب را دنبال میکنند٬ تلاش کردند که ازاین کانال رسانه‌ای به خوبی فکر و حکومت شانرا تبلیغ کنند.
برخی مقام های طالبان و اعضای آنها با ایجاد کانال یوتیوب برنامه های دلخواه شان را به رخ مردم کشیده و می کوشند تا اهداف سیاسی خود را تبلیغ کنند.
جنرال مبین یکی از فرمانده های طالبان است که در زمان شروع قدرت گیری این گروه مسوولیت تامین امنیت کابل را داشت، اکنون به تولید برنامه های ویدیوی در کانال یوتیوب رو آورد است. او که بیش از سی‌صد هزار دنبال کننده در یوتیوب با خود دارد، با تولید برنامه های سیاسی و اجتماعی اش، وضعیت زیر کنترول طالبان را سفید نمایی می کند.
آقای مبین با نشر یک ویدیو در کانال یوتیوب اش حدود یک ماه پیش، تفاوت نظام جمهوریت با طالبان را برای بیننده گان اش تشریح کرده است.
او در ویدیو اش می افزاید که در نظام شان مخالفان آنها بدون هراس می توانند زنده گی کنند، بر خلاف آنچه که از بازداشت و تیرباران نظامیان حکومت گذشته گزارش می شود.
در این مسیر طالبان تنها نیستند. برخی از شهروندان در همسوی با طالبان برنامه می سازند می کوشند تا رویداد های دیروز را امروز به تصویر بکشند. عمران رحیمی یکی از یوتیوبران است که دنبال کننده بیشتر با خودش دارد. بیشترین ویدیو در کانال یوتیوب اش بر ضد مقام های حکومت پیشین منتشر شده است.
از این میان کسانی هم هستند که به دلیل فعالیت های مستقل از سوی طالبان مورد باز پرس قرار گرفته اند. خلیل نام مستعار یکی از یوتیوبران است که حالا در کابل سرگرم ساخت برنامه های تفریحی می باشد. او در گفتگو با صدای آزادی (VOF) می گوید که طالبان از او تعهد گرفته اند که نباید بر خلاف خواسته های این گروه برنامه ضبط کنند.
« قبلا بدون جواز فعالیت می کردم اما طالبان فعالیت ما را بدون جواز ممنوع ساخته و برای ما گفتند که باید در هنگام ضبط گزارش جواز داشته باشیم در غیر آن توسط استخبارات شناسای، بازداشت و بندی خواهیم شد. گرفتن اجازه فعالیت از امارت اسلامی «گروه طالبان» پهلوی های پنهان خود را دارد. در ریاست استخبارات طالبان از ما تعهد گرفتند که اگر برنامه های یوتیوب ما در تضاد با پالیسی امارت باشد، جواز فعالیت لغو می شود».
خلیل در ادامه می افزاید: از همین رو تمام کسانیکه در افغانستان هستند و در یوتیوب فعالیت دارند، یک کلمه هم نمی توانند برخلاف امارت «گروه طالبان» فعالیت کنند چرا که کمیته یی نیز در وزارت اطلاعات فرهنگ تشکیل شده است که تمام یوتیوب ها را چک می کند و در صورت تخلف یوتیوبر ها از طرف وزارت اطلاعات فرهنگ به استخبارات معرفی می شوند.
روزنامه واشنگتن پست اخیرا در گزارشی نوشته که طالبان که در دور اول قدرت خود، تلویزیون‌ها را می‌شکستند؛ اما اکنون از فناوری ویدیویی مدرن (یوتیوب) در «کارزار ترویج رادیکالیزم» خود برای نشان‌دادن «بازسازی افغانستان» استفاده میکنند.
بر بنیاد این گزارش، طالبان این یوتیوبران را تهدید کرده‌اند که در صورت عدم رعایت و زیر پا گذاشتن «قوانین رسانه‌ای آنان» مجوز کار شان را خواهند گرفت.
این روزنامه امریکایی بر اساس صحبت با ده تن از یوتیوبران جوان کشور نوشته است: «طالبان آنچه را که در حقیقت است و باید گفته شود، می‌خواهند پنهان شود و به شدت بالای آن محدودیت وضع کرده‌اند؛ حتا دو تن از چهره‌های شناخته‌شده را پس از تخطی قوانین طالبان، بازداشت و بازجویی کرده‌اند».
در این گزارش همچنان با اشاره به شماری از چینل‌های یوتیوب که به نفع طالبان محتوا تولید میکنند، آمده است که ظاهراً روابط بین این یوتیوبران و طالبان بر اساس «منافع» استوار است.
طالبان از برخی دختران در شهر‌ها به عنوان یوتیوبر به نفع خود استفاده میکنند و برای این گروه مهم نیست که دختران در کجا بروند چی‌بگویند و کجا می‌روند و باچه کسی حرف بگویند، فقط کافی است که از طالب توصیف کنند و جنایات این‌گروه را لایه پوشی کنند.
هرچند آمار دقیقی از تعداد شبکه‌های یوتیوب در افغانستان در دست نیست، اما پس از حاکمیت طالبان و با محدود شدن رسانه‌ها، ده‌ها شبکه یوتیوب در افغانستان آغاز به فعالیت کرده است.
یوتیوب پس از اکس دومین و محبوبترین کانال رسانه‌ای برای طالبان؛ در حال حاضر می‌توان گفت که به یکی از محبوبترین پلتفرم‌ها برای مخاطبان به ویژه برای طالبان در افغانستان تبدیل شده است.
در نزدیک به سه سال گذشته، بعد از به قدرت رسیدن مجدد طالبان در ۱۵ آگوست/اوت سال ۲۰۲۱، یوتیوب به دو دلیل محبوبیت بیشتری در افغانستان پیدا کرد. در قدم اول محدودیت نشراتی بر رسانه‌ها و غیرفعال شدن تعدادی از رسانه‌ها باعث شد تا روزنامه‌نگاران و برخی شهروندان برای پخش برنامه های شان به یوتیوب رو بیاورند.
تا جای که حتا شماری از یوتیوبران خارجی برای تولید محتوا به افغانستان زیر اداره طالبان شتافتند.
نوشته شده توسط: رفیع الله نیکزاد